Polskie barwy kampanii we are more

[ tekst Anna Sierakowska, współpraca Agata Etmanowicz, Magdalena Zakrzewska-Duda, zdjęcia Sebastien Pirlet, archiwum Fundacji ARTeria ]

Kreatywna Europa, Program Kultura, Europejska Agenda Kultury… - o tym co kryje się za tymi hasłami i o ogólnoeuropejskiej kampanii na rzecz kultury we are more….

Kultura to nie tylko artystyczne wartości czy kreatywność, to także ważny element rozwoju społecznego, gospodarczego czy terytorialnego. Zgodnie z danymi Eurostatu ponad 90 proc. mieszkańców Starego Kontynentu uważa, że kultura powinna odgrywać istotną rolę w rozwoju Unii Europejskiej. Statystyki pokazują także, że sektor kreatywny generuje 2,6 procent unijnego PKB, a więc często więcej niż tradycyjne gałęzie gospodarki, jak na przykład przemysł samochodowy. Jednocześnie bezpośrednie wsparcie sektora kultury wynosi obecnie zaledwie pół procenta obecnego budżetu UE. Eksperckie diagnozy wskazują, iż bez zwiększenia inwestycji w kulturę – równolegle z inwestycjami w edukację, spójność społeczną i ochronę środowiska naturalnego – Unia Europejska nie osiągnie założonych celów w zakresie wzrostu i rozwoju określonych w Strategii Europa 2020. Dlatego Culture Action Europe – międzynarodowa organizacja społeczeństwa obywatelskiego i jednocześnie polityczna platforma dla sektora kultury i sztuki – zainicjowała w październiku 2010 roku ogólnoeuropejską kampanię na rzecz kultury i sztuki pod nazwą we are more. Kampania ma na celu wpłynięcie na kształt kolejnego budżetu UE (obowiązującego od roku 2014) poprzez wzmocnienie Programu Kultura (który powinien być bardziej odważny i eksperymentalny niż ten obecnie obowiązujący) oraz poprzez zwiększenie wsparcia dla sektora kultury w innych unijnych programach UE – szczególnie tych poświęconych spójności oraz rozwojowi regionalnemu.

Kampania, realizowana w strategicznym partnerstwie z Europejską Fundacją Kultury, jest prowadzona w systemie open source, zapewniając poprzez stronę internetową wearemore.eu narzędzia ułatwiające wszystkim włączenie się w kampanijne działania. Jest także realizowana na poziomach konkretnych państw czy regionów przez członków Culture Action Europe. W Polsce przez Międzynarodowe Centrum Kultury z Krakowa, Fabrykę Sztuki z Łodzi, Nadbałtyckie Centrum Kultury z Gdańska oraz Fundację ARTeria z Zabrza.

Agata Etmanowicz z Fabryki Sztuki: – Narodowe Centrum Kultury włączyło się w kampanię w roli partnera strategicznego. W ramach działań promocyjno-informacyjnych planowane jest m.in. stworzenie polskiej strony internetowej we are more oraz wersji materiałów graficznych kampanii. Przed końcem 2011 r. wydany zostanie „Przewodnik dla wspierających kampanię” uzupełniony o artykuły przybliżające jej założenia oraz dostarczające argumentów do rzecznictwa na rzecz kultury. Kampania będzie też obecna w wydarzeniach organizowanych w kraju – zarówno artystycznych, jak i na konferencjach. Od początku roku 2012 w całej Polsce organizowane będą warsztaty, których celem będzie „przetestowanie” Przewodnika w praktyce, a także wyposażenie organizacji i instytucji kulturalnych w argumenty konieczne do efektywnego lobbowania na rzecz kultury – na każdym z poziomów: lokalnym, regionalnym, narodowym, europejskim.

Magdalena Zakrzewska-Duda z gdańskiego NCK: – nasze najbliższe plany: włączymy się w program ogólnopolskiej kampanii koordynowany przez Fabrykę Sztuki z Łodzi. Do maja 2012 roku przeprowadzimy cykl warsztatów w Gdańsku oraz, w miarę możliwości, w kilku innych miastach północnej Polski związanych z kampanią. Prowadzimy akcję mailingową zachęcającą do poparcia kampanii, a do końca roku będziemy zbierać podpisy pod manifestem kampanii podczas dwóch dużych wydarzeń kulturalnych w Trójmieście: NARRACJE 2011 – Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Natura Miasta oraz METROPOLIA JEST OK w Gdańsku, Sopocie i Gdyni.

Wszystkich zainteresowanych włączeniem się w kampanijne działania w Polsce południowej zapraszamy do kontaktu z biurem zabrzańskiej Fundacji ARTeria.

Mały słowniczek przydatnych pojęć

Europejska Agenda Kultury w dobie globalizacji – pierwszy polityczny dokument z zakresu kultury przyjęty w 2007 roku na poziomie europejskim, dający podstawy do skoordynowanych działań Unii Europejskiej w tej dziedzinie. Został zaproponowany przez Komisję Europejską. Ma trzy główne założenia: promocję różnorodności kulturalnej i dialogu międzykulturowego, promocję kultury jako katalizatora kreatywności oraz promocję kultury jako istotnego elementu stosunków zewnętrznych UE.

Polityka spójności – koncentruje się na redukcji różnic pomiędzy regionami w Unii Europejskiej w zakresie gospodarczym, społecznym i rozwoju terytorialnego. Stanowi 35 proc. całkowitego budżetu Unii, jest więc drugim największym wydatkiem po rolnictwie. Jej trzy główne cele to: konwergencja regionalna, konkurencyjność i zatrudnienie oraz europejska współpraca terytorialna. Działa poprzez trzy instrumenty: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Społeczny (EFS) oraz Fundusz Spójności.

Kompetencje Unii Europejskiej – obszary, w których Unia Europejska ma prawo do podejmowania decyzji, zostały określone w Traktatach. W obszarze kultury, Unia posiada kompetencję wspierającą (art.167 Traktatu Lizbońskiego), co oznacza, że może jedynie interweniować w celu wsparcia, koordynacji lub uzupełnienia działań państw członkowskich, ale nie posiada bezpośredniej władzy ustawodawczej. Kompetencje w zakresie kultury pozostają, w zależności od państwa, na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym.

Program Kultura – jedyny obecnie instrument Unii dedykowany wyłącznie wsparciu sztuki i kultury. Jego trzy cele to: promocja ponadgranicznej mobilności osób pracujących w sektorze kultury, wsparcie międzynarodowego obiegu dzieł sztuki oraz promocja dialogu międzykulturowego. Wspiera krótko- i długoterminowe projekty współpracy kulturalnej, projekty tłumaczeń literackich, festiwale, a także bieżącą działalność europejskich sieci.

Strategia Europa 2020 – europejska strategia gospodarcza na lata 2010-2020, która zastąpiła Strategię Lizbońską. Ma na celu zrównoważony rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu oraz zwiększenie konkurencyjności gospodarki UE opartej na wiedzy. Strategia ta na ważnym miejscu stawia „innowacje“, nie odnosi się jednak bezpośrednio ani do kultury, ani do kreatywności.

Artykuł opublikowany w magazynie BEDRIFT zima 2011.